Dünyanın dört bir yanında, kalabalıkların gürültüsünde sesi duyulmayan halklar vardır. Ne diplomatik masalarda adları anılır, ne de insan hakları raporlarında geniş yer bulurlar. Onlar, tarihin kenar notlarına düşülmüş sessiz bir çığlık gibidir. Bu yazıda, o unutulmuşlardan sadece ikisini; Lurileri ve Feylîleri ele alacağım. Çünkü bu halklar yalnızca sistemli bir asimilasyona değil, aynı zamanda tarihsizleştirme ve yok sayılma politikalarına maruz kalıyor.
LURİLER: ZAGROS DAĞLARININ KADİM HALKI
Luriler, binlerce yıldır İran’ın batısında, Zagros dağlarında yaşam süren kadim bir halktır. Dilleri, Hint-Avrupa dil ailesine mensup Lurice’dir. Fakat bu dil, ne yazık ki Farsçanın ve Kürtçenin arasında boğulmuş; eğitimden, medyadan ve resmî tanınırlıktan uzak tutulmuştur. Luriler; kendilerini ne Fars, ne Kürt, ne de Arap olarak tanımlar. Kendi etnolojik kimliklerine sahiptirler.
Ancak İran devleti, bu halkı “İranlı Müslüman köylüler” diyerek tanıtmış, kültürel kimliklerini adım adım silmiştir. Diğer yandan Kuzey Irak’taki bazı Kürt milliyetçisi çevreler de Lurileri Kürt kimliği altında eritmeye çalışmıştır. Oysa Lur folkloru, müziği, dili ve tarihî hafızası Kürtlerden çok farklıdır. Ama tıpkı Türkiye’de Türkmenlerin “Kürtleştirilmesi” gibi, burada da “Lur = Kürt” dayatması yapılmakta; dağların özgür çocukları, kimliksizleştirilmektedir.
FEYLÎLER: NE IRAN’A AİT, NE IRAK’A RAZI
Feylîler ise Irak-İran sınırında yaşayan, Şiî inancına sahip bir topluluktur. Kürtçenin Güney Luri lehçesine yakın bir ağızla konuşurlar ama ne tam anlamıyla Kürttürler, ne de Arap. Saddam döneminde yüzbinlercesi Irak vatandaşı sayılmadı, sürüldü, mal varlıklarına el konuldu. İran ise onları “Iraklı mülteciler” olarak gördü. Yani hiçbir zaman devletli bir kimliğe kavuşamadılar.
Feylîler ne yazık ki Irak Kürt Bölgesel Yönetimi tarafından da dışlanmış, siyasî temsilden yoksun bırakılmıştır. Bugün Erbil, Süleymaniye, Kerkük gibi şehirlerde yaşayan Feylîler; kendi isimleriyle bir okul, bir dernek, bir televizyon dahi kuramaz. Her şey Kürt kimliğinin içine hapsedilmiş; Feylîlik ise adeta “mahcubiyetle anılması gereken bir geçmiş” gibi unutturulmaya çalışılmıştır.
BÜYÜK KİMLİKLER KÜÇÜK HALKLARI YUTUYOR
Bu manzara yalnızca Lurilerle, Feylîlerle sınırlı değildir. Ezidîler, Kakai’ler, Şebekler, Keldaniler, Süryaniler… Her biri ayrı bir halk, ayrı bir kültür ama bir üst kimliğin içinde eritilmeye, kaybettirilmeye çalışılıyor. Batı ise bu asimilasyon politikalarına seyirci kalmakta, hatta zaman zaman destek vermektedir. Çünkü mesele insan hakları değil, çıkar çatışmalarıdır.
Ve bizler… Bizler de bu toprakların vicdanlı evlatları olarak, kimseyi küçültmeden, kimseyi yok saymadan; her halkın kendi adıyla yaşama hakkını savunmak zorundayız. “Bir olalım” diyerek herkesi tek bir kimlikte eritmek, aslında “birlik” değil, başka bir tür zulümdür.
Çünkü bir milletin büyüklüğü, içindeki küçük sesleri susturarak değil, o seslere hayatvererek ortaya çıkar.
Yorumlar kapalı.