Hükümetin Özelleştirme Planı Gündemi Sıcak Tutuyor

Türkiye’de kamu varlıklarının özelleştirilmesi tartışmaları yeniden alevlendi. Veryansın TV’nin ardından Sözcü de, hükümetin Boğaziçi (15 Temmuz Şehitler) ve Fatih Sultan Mehmet köprüleriyle birlikte ücretli otoyolların işletme haklarını özel sektöre devretmeyi planladığını yazdı. Sözcü’nün aktardığına göre, ABD’li haber ajansı Bloomberg bu iddiayı hükümet kaynaklarına dayandırarak gündeme taşıdı.

11 Varlık Satış Listesi Kimin Projesi?

Bloomberg’in haberine göre, yalnızca iki köprü değil, en az dokuz ücretli otoyol da satış kapsamına alınmış durumda. Böylece toplamda 11 stratejik ulaşım varlığının işletme haklarının devri söz konusu olabilir. Hedeflenen modelin, liman ve enerji tesislerinde uygulanan uzun vadeli işletme hakkı devri olduğu belirtiliyor.

Bloomberg’in haberinde göre söz konusu satışın Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ‘projesi’ olabileceği değerlendirildi. Öte yandan haberde, görüşmelerin henüz erken aşamada olduğu ve anlaşma sağlanmama ihtimalinin bulunduğu da kaydedildi.

2012’den Bugüne

Köprü ve otoyolların özelleştirilmesi fikri aslında yeni değil. 2012’de yapılan ihalede Koç Holding–Ülker–UBM ortaklığı 5,7 milyar dolarlık teklif vermiş, ancak dönemin Başbakanı Erdoğan ihaleyi “düşük teklif” gerekçesiyle iptal etmişti. O tarihten bu yana köprü ve otoyollar Karayolları Genel Müdürlüğü üzerinden işletiliyor.

2012 İhalesi: Koç Holding–Ülker–UBM konsorsiyumu 5,7 milyar dolar teklif verdi, ihale Erdoğan tarafından iptal edildi.
Özelleştirme Geliri Hedefi: 2023–2026 döneminde 10 milyar dolarlık özelleştirme hedefi açıklandı.
Yöntem: İşletme hakkı devri (30–40 yıl), tek seferlik bedel karşılığı, işletme süresi sonunda yeniden devlete dönüş modeli.
Siyasi Boyut: Köprüler sadece ulaşım değil, aynı zamanda Cumhuriyet’in ve devlet egemenliğinin sembolü olarak görülüyor.

Hazine’nin Özelleştirme Hedefi

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2023’te yaptığı açıklamada “önümüzdeki üç yılda özelleştirmelerden 10 milyar dolar gelir bekliyoruz” demişti. Bu kapsamda limanlardan enerji tesislerine kadar birçok kamu varlığı özelleştirme programına alındı. Bloomberg’in haberine göre köprü ve otoyollar da bu listenin en kritik unsurlarını oluşturuyor.

RAKAMLARLA KÖPRÜ VE OTOYOL GELİRLERİ

15 Temmuz Şehitler Köprüsü ve FSM Köprüsü: 2022’de toplamda yaklaşık 180 milyon araç geçişi yapıldı.
Gelir: İki köprüden elde edilen yıllık gelir, geçiş ücretleriyle birlikte 10 milyar TL’nin üzerinde.
Otoyollar: Anadolu ve Trakya otoyolları dahil edildiğinde yıllık toplam gelir 20 milyar TL’yi buluyor.
KDV ve ek ücretler de eklendiğinde, köprü ve otoyollar Hazine için düzenli bir gelir kaynağı.
Potansiyel Devir Bedeli: Uzmanlara göre, 30 yıllık işletme hakkı devrinin piyasa değeri 20–25 milyar dolar seviyesine çıkabilir.

Ekonomistler ve Uzmanlar Uyarıyor

Ekonomistler, söz konusu adımın kısa vadede Hazine’ye güçlü bir nakit girişi sağlayabileceğini, ancak uzun vadede devletin düzenli ve yüksek gelirden mahrum kalacağını belirtiyor.
Maliye uzmanı Prof. Dr. Ahmet K., “Boğaz köprüleri ve otoyollar yılda milyarlarca lira gelir getiriyor. Bu gelirden vazgeçip tek seferlik satış geliri almak, geleceği ipotek etmek demektir” dedi.

Ekonomistler, köprülerin işletme hakkının devrinin kısa vadede bütçeye kaynak sağlasa da uzun vadede devletin düzenli gelirden mahrum kalmasına yol açabileceğini belirtiyor. Ayrıca özel sektörün devreye girmesi halinde geçiş ücretlerinde artış olabileceği, bunun da halk üzerinde ek yük yaratacağı vurgulanıyor.

Siyaset bilimciler ise köprülerin sembolik öneme sahip olduğuna dikkat çekerek, “Boğaz köprüleri sadece ulaşım arterleri değil, aynı zamanda kamusal egemenliğin simgeleridir. İşletme hakkının devri ciddi toplumsal tartışmaları beraberinde getirecektir” değerlendirmesini yapıyor.

Ücretler Artabilir

En çok tartışılan konu ise vatandaşın cebine yansıyacak olası sonuçlar. Uzmanlar, işletme hakkı özel sektöre geçtiğinde geçiş ücretlerinde ciddi artışlar yaşanabileceğini, tıpkı Avrasya Tüneli ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü örneklerinde olduğu gibi fiyatların hızla yükselebileceğini belirtiyor.

Muhalefetten Sert Tepki

CHP’li milletvekilleri, “Köprüler halkın vergisiyle yapıldı, geliri de halka ait olmalı. Satış, milletin hakkını gasp etmektir” açıklamasını yaptı. DEM Parti de, “Kamuya ait stratejik ulaşım arterlerinin özel sektöre devri, toplumsal eşitsizliği daha da büyütecek” dedi.
İYİ Parti cephesi ise “Kamu varlıklarını satarak bütçe açığını kapatma politikası sürdürülemez” görüşünü savundu.

Hukuki Adımlar Bekleniyor

Sürecin başlaması için öncelikle köprü ve otoyolların Resmî Gazete’de özelleştirme kapsam ve programına alınması gerekiyor. Ardından Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) ihale ilanını yayımlayacak. Yabancı yatırımcıların da ilgisinin yüksek olacağı tahmin ediliyor. İhaleyi kazanan şirkete, köprülerden gelir toplama hakkı verilecek. Süre genellikle 25–49 yıl arası olacak.

Kamuoyunda Tepki Büyüyor

Bu süreç milli güvenlik ve bağımsızlık idrakini zedeliyor. Sosyal medyada “Köprüler satılamaz” etiketi gündeme girerken, vatandaşlar köprülerin satışını “halkın malının elden çıkarılması” olarak yorumluyor. Özellikle son dönemde artan geçiş ücretleri nedeniyle köprü ve otoyol politikaları zaten tartışma konusuydu. Köprülerin işletme hakkının devri, sadece ekonomik değil, toplumsal bir mesele olarak da öne çıkıyor. Vatandaşlar arasında “halkın vergileriyle yapılan köprülerin gelirinin neden özel şirketlere devredildiği” sorusu yankılanıyor. Sosyal medyada “Köprüler halkındır” etiketi gündeme taşındı.

Gözler Resmî Gazete’de

Hükümetten resmi bir açıklama yapılmış değil. Ancak Bloomberg ve Sözcü’nün iddiaları, özelleştirme planlarının hızlandığını gösteriyor. Önümüzdeki günlerde Resmî Gazete’de yayımlanacak olası karar, sürecin resmen başladığını ortaya koyacak.

Veryansın TV – “İddia: Hükümet Boğaz köprülerinin işletme hakkını satmayı planlıyor.
Sözcü Gazetesi – “Sata sata bitirdiler! Sıra 2 Boğaz köprüsü ve otoyolların satışına geldi”
Bloomberg – “Turkey Considers Sale of Bridges and Highways to Raise Cash” (2023–2024’te yayınlanan haber, hükümet kaynaklarına dayandırılıyor).
Resmî Gazete / Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) – Özelleştirme kararları için Resmî Gazete arşivi.
Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) – Köprü ve otoyol trafik istatistikleri, yıllık gelir verileri.Hazine ve Maliye Bakanlığı – Mehmet Şimşek’in 2023 yılı bütçe ve program açıklamaları (özelleştirme hedefleri dahil).

Okunma Sayısı: 60

İçindekiler