Türkiye’de yargı bağımsızlığı ve basın özgürlüğü tartışmaları, gazeteci Alican Uludağ’ın çarpıcı iddialarıyla yeni bir boyut kazandı. Uludağ, savcılıklardaki gizli soruşturma dosyalarının, CHP’li belediyelere yönelik operasyonlarda kullanılmak üzere Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’na bağlı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi’ne (DMM) sızdırıldığını ve bu bilgilerin iktidara yakın medya organlarında kara propaganda amacıyla servis edildiğini öne sürdü. Bu mekanizma, 28 Şubat dönemindeki Batı Çalışma Grubu (BÇG) ile benzerlikler taşıyarak yargının siyasi araç olarak kullanıldığı eleştirilerini güçlendirdi.

İddialar, Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne (ABB) yönelik konser soruşturmasıyla gün yüzüne çıktı. Operasyon detayları kamuoyuna ulaşmadan önce, DMM tarafından hazırlanan “Soru-Cevaplarla Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne Yönelik Konser Soruşturması” başlıklı bir bilgi notu, iktidara yakın gazetecilere gönderildi. Notta, ABB’nin konser ihalelerinde 759 milyon TL harcama yaptığı ve 154 milyon TL kamu zararı oluşturduğu iddiaları yer aldı. “Adli makamların tespitlerine göre” ifadesiyle bilgilerin savcılıktan alındığı ima edilirken, savcılık belgelerinden özetler içeren bir ek belge de paylaşıldı.

Uludağ’a göre, bu bilgiler Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın basın WhatsApp grubunda yer alan bir numaradan yayılıyor. Bu numara, eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun basın danışmanına ait ve danışman şu an DMM’de görev yapıyor. Benzer uygulamaların İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve Ekrem İmamoğlu’na yönelik operasyonlarda da görüldüğü belirtiliyor. İktidar yandaşı gazeteciler, bu notları değiştirmeden yayınlayarak CHP aleyhine propaganda yürütüyor.

Konu, sosyal medyada ve haber sitelerinde geniş yankı buldu. X platformunda (eski Twitter) kullanıcılar, “Yargı dosyaları önce Saray’a, sonra DMM’ye, oradan da havuz medyasına servis ediliyor. Bağımsız yargı mı? O artık Saray’ın şubesi…” ve “Bu meselenin bu boyutta yapılması tam bir skandaldır. Yargının soruşturmalarının sarayın illegal bir yapısı tarafından kara propaganda amaçlı yandaş tetikçilere servis edilmesi faşist rejim uygulamasıdır” gibi tepkiler verdi. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ve HSK’ya istifa çağrıları yapılırken, yargının “Saray’ın arka bahçesi” olduğu eleştirileri yükseldi. T24, Evrensel, BirGün ve Sol Haber gibi siteler, Uludağ’ın iddialarını doğrulayan haberler yayımladı.

DMM’nin yasal dayanağı ise tartışma konusu. Anayasa Mahkemesi (AYM), 27 Aralık 2023 tarihli kararıyla (Esas No: 2020/88, Karar No: 2023/224), İletişim Başkanlığı’nın dezenformasyonla mücadele yetkisini basın özgürlüğüne aykırı bularak iptal etti. Karar, CHP milletvekilleri Engin Altay, Özgür Özel, Engin Özkoç ve 134 milletvekilinin davası üzerine 2 Ağustos 2024’te Resmî Gazete’de yayımlandı. İptal edilen hükümler arasında, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (No: 14) 6/A maddesinin (c) ve (ç) bentleri bulunuyor: (c) bendi, “Türkiye Cumhuriyetine yönelik iç ve dış tehdit unsurlarını analiz ederek stratejik iletişim ve kriz yönetimi açısından gerekli tedbirleri uygulamak”; (ç) bendi ise “Türkiye Cumhuriyetine karşı yürütülen psikolojik harekât, propaganda ve algı operasyonu faaliyetlerini belirleyerek her tür manipülasyon ve dezenformasyona karşı faaliyette bulunmak” şeklinde düzenlenmişti. Ayrıca, 13/B maddesi (döner sermaye işletmesi) ve 21. maddenin (1) fıkrasına eklenen cümle (iletişim uzmanlarına araştırma, teftiş vb. yetkiler) de iptal edildi.

AYM, Anayasa’nın 104. maddesinin on yedinci fıkrasına dayanarak, temel hak ve özgürlüklerin (düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti – Md. 26; basın hürriyeti – Md. 28) Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile değil, kanunla düzenlenmesi gerektiğini vurguladı. Mahkeme, bu yetkinin kanuna ait olduğunu, dolayısıyla CBK ile düzenlenemeyeceğini belirtti. Döner sermaye gibi kamu gelirlerine ilişkin düzenlemelerin de kanunla yapılması gerektiği ifade edildi. Kararda, İrfan Fidan ve Muhterem İnce karşı oy kullanırken, iptallerin bir kısmı 9 ay ertelenerek yürürlüğe girdi. Bu karar, DMM’nin dezenformasyonla mücadele yetkisini doğrudan etkileyerek yasal dayanağını ortadan kaldırdı. Eleştirmenler, kararın ihlal edilerek DMM’nin faaliyetlerine devam etmesini Anayasa’ya aykırı buluyor.

DMM, 2022’de İletişim Başkanı Fahrettin Altun tarafından “sistematik dezenformasyon kampanyalarına karşı” kurulmuştu, ancak muhalefet bunu susturma aracı olarak görüyor. DMM, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in benzer iddialarına “bilinçli algı operasyonu” diyerek yanıt verdi, ancak yargı dosyalarıyla ilgili somut bir açıklama yapmadı.

Uzmanlar, bu durumun yargı bağımsızlığını zedelediğini ve anayasal ihlal teşkil ettiğini belirtiyor. Uludağ, DMM’ye “Hangi yasal dayanakla faaliyet yürütüyorsunuz? Yargı dosyaları neden CHP aleyhinde kara propagandaya dönüştürülüyor? Bu mekanizma BÇG’nin kopyası mı?” sorularını yöneltti. Yargı mensuplarına da seslenen Uludağ, gizli dosyaların yürütme organına sızdırılmasının anayasal bağımsızlık ilkesine aykırı olduğunu vurguladı.

Konuyla ilgili resmi kurumlar henüz kapsamlı bir açıklama yapmadı. İddialar, Türkiye’nin siyasi kutuplaşmasını derinleştirirken, basın özgürlüğü savunucuları soruşturma talep ediyor.