Siyaset biliminin iki derin kavramı vardır: Raison D’état ve Raison D’être.

Biri “devlet aklı”nı, diğeri “varoluş nedenini” anlatır.
Biri soğuktur, hesap yapar; diğeri sıcaktır, anlam verir.
Bir devlet bu iki kavram arasında kurduğu dengeyle yaşar, ayakta kalır ya da çürür.

Devlet Aklı: Soğukkanlı Hesap mı, Kör Güç mü?

Batı’da raison d’état, devletin çıkarı için zorunlu karar alma yetkisidir. Ancak o “çıkar”, halkın güvenliği ve refahıyla tanımlanır. Bizde ise yıllar boyunca “devlet aklı” adı altında halktan gizlenen, hatta halka rağmen alınan kararlar meşrulaştırıldı. Devletin aklı, iktidarın çıkarına indirgendiğinde o artık “devlet aklı” olmaktan çıkar; bürokratik kurnazlığa, siyasî manipülasyona dönüşür.

Gerçek devlet aklı, milletin hafızası ve geleceğiyle birlikte düşünebilen akıldır. Bugün Türkiye’de “devlet aklı” denince akla gelen şey; akıl değil, gizli ajanda, hesap, menfaat. Bu, devleti değil, düzeni korur.

Varoluş Nedeni: Milletin Onuru

Raison d’être yani “varoluş nedeni”, devletin niçin var olduğunu anlatır. Cumhuriyetin kuruluşunda bu neden çok açıktı: Bağımsızlık, özgürlük, çağdaşlık ve Türk milletinin haysiyeti. Fakat zamanla bu yüksek anlam, slogana, tabelaya, törensel laflara dönüştü. Devletin varlık nedeni unutulduğunda, millet devlete yabancılaşır. Bir devlet, vatandaşının adalet arayışını karşılayamıyorsa, gençlerine umut veremiyorsa, artık ne aklı vardır ne de varoluş nedeni… Sadece biçim olarak yaşar, ruhunu kaybeder.

 Bir Ülke, İki Kayıp

 Bugün Türkiye hem raison d’étatını hem raison d’êtreini yitirme tehlikesiyle karşı karşıya. Devletin aklı artık milletin sesiyle değil, dış baskılar ve iç çıkarlarla biçimleniyor. Varoluş nedeni ise unutturulmuş bir ideal haline geldi. Bir ülke, kendi varlık nedenini unuttuğunda yönünü kaybeder. Bir devlet, kendi aklını menfaatin hizmetine sunduğunda çürür. Bu toprakların devlet aklı, bu milletin ruhundan doğmalıdır. Çünkü Türk devlet geleneğinde akıl milletin içindedir, üstünde değil. Bu topraklarda devlet, milletin kalbinde yaşadığı sürece ebedidir.