Türkiye’de bir süredir aynı ezberi dinliyoruz: “Üretici malı ucuza satıyor, halka gelene kadar fiyatı katlanıyor.” Peki bu söylemin arkasına saklanarak faturayı esnafa, sanayiciye, üreticiye kesmek adil mi?

Bir restoranı ele alalım: 200 bin lira kira ödeyen işletme, 100 liraya mal ettiği ürünü size 120’ye mi satacak?
Her gün yalnızca kirasını ödeyebilmek için 6-7 bin lira kâr etmek zorunda. Üç çalışanı varsa günlük en az 6 bin lira da personel gideri ekleyin. Elektrik, doğalgaz, su, vergi, SGK, stopaj derken bir 5 bin lira daha…
Yalnızca “nefes almak” için 20 bin liraya yakın kazanç elde etmesi gerekiyor.

Şimdi sanayiciye bakalım: Fabrikasında enerji maliyeti üç katına çıkmış, hammadde dövize bağlı olduğu için sürekli artıyor, işçi maliyetleri yükseliyor, finansmana erişim yok denecek kadar zor. Üretim yapıyor ama sattığı malın bedeli çoğu zaman maliyetini karşılamıyor. Üstelik devletten teşvik değil, sürekli vergi yükü ve cezai yaptırım görüyor.

Peki bütün bu tabloya rağmen vatandaşa “pahalılığın sebebi esnaf, üretici, sanayici” demek gerçekçi mi?
Hayır. Çünkü ekonomiyi yönetenlerin tercihleri piyasayı belirler. Döviz politikasındaki tutarsızlık, faiz kararlarının günü kurtarmaya yönelik alınması, adalet ve hukuk güvenliğinin zedelenmesi, piyasanın temelini çökertiyor.
Bir kere güven kayboldu mu, o piyasayı toparlamak on yıllar alıyor.

Bugün enflasyonun yükünü küçük esnaf da çekiyor, orta ölçekli sanayici de, büyük üretici de. Vatandaş ise market rafında ödüyor bu bedeli. Ama sorumluluk üretende değil, yönetimde. Eğer bu ülkede fiyat istikrarı sağlanmak isteniyorsa, önce piyasanın güveni tesis edilmeli, ardından üretim maliyetlerini düşürecek kalıcı politikalar uygulanmalı.

Aksi halde hem esnaf, hem sanayici, hem de vatandaş aynı soruyu sormaya devam edecek:
“Bu yükü daha ne kadar taşıyacağız?”