Türkiye’de anayasa tartışmaları yeniden gündemde. TBMM çatısı altında kurulan “Yeni Anayasa Komisyonu”, kamuoyuna büyük bir beklentiyle sunuluyor. Ancak şu temel gerçeği açıkça ortaya koymak gerekir:
Bu komisyon, anayasal sınırlar dışında kurulmuş olup, hukuki anlamda meşru değildir.
Çünkü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görevi, sıfırdan bir anayasa yapmak değil; mevcut Anayasa’nın belirlediği sınırlar içinde değişiklik yapmaktır.
—
Meclisin Yetkisi Ne Kadardır?
Mevcut Anayasa’nın 175. maddesi, bu konuda çok açıktır:
> “Anayasa değişikliği, TBMM üye tamsayısının en az üçte biri tarafından yazılı olarak teklif edilir. TBMM tarafından, en az beşte üç çoğunlukla kabul edilir. Cumhurbaşkanınca halkoyuna sunulabilir.”
Bu hüküm, Anayasa’da bir değişiklik yapılacaksa, bunun belli maddeler üzerinde yapılabileceğini ifade eder. TBMM’nin mevcut anayasa hükümlerini yok sayarak, “baştan bir anayasa yapma” gibi bir yetkisi yoktur. Bu yetki, Anayasa’da tanımlı değildir ve dolayısıyla böyle bir iradenin siyasi ya da kurumsal meşruiyeti de bulunmamaktadır.
—
Anayasa’nın 6. Maddesi: Yetkinin Kaynağı
Aynı şekilde Anayasa’nın 6. maddesi de meseleyi netleştirir:
> “Hiçbir kimse veya organ, kaynağını Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz.”
Bu hükme göre, “Yeni Anayasa Komisyonu” gibi, yetki sınırları Anayasa’da açıkça tanımlanmamış yapılar, anayasal düzen açısından geçerli bir dayanağa sahip değildir. Dolayısıyla bu komisyonun oluşturulması, hukuki olarak tartışmalı değil, açıkça meşruiyetsizdir.
—
Yeni Anayasa Talebi Meşru Olabilir, Yöntem Değil
Toplumun yeni bir anayasa arayışı olabilir. Sivil talepler, bilimsel tartışmalar, kamuoyu önerileri doğal ve değerlidir. Ancak bu taleplerin karşılık bulabilmesi için hukuka uygun bir zemin gerekir. Bugün kurulan komisyonun dayandığı zemin, hukuki değil, siyasidir. Ve siyasi bir iradenin, anayasa koyucu gibi davranması, meşruiyet sınırlarının ihlalidir.
—
Demokrasi Şeffaflıkla, Hukuk Meşruiyetle Yürür
Yeni anayasa ancak halkın doğrudan katılımını sağlayan, kurucu bir iradeyi ortaya koyan meşru bir süreçle hazırlanabilir. Bugünkü gibi mevcut anayasa yürürlükteyken ve temel hükümler değiştirilemezken sıfırdan bir metin hazırlamak, hem Anayasa’ya hem de hukukun üstünlüğü ilkesine aykırıdır.
—
Sonuç: Adına Komisyon Demekle Meşruiyet Kazanmaz
Bugün TBMM’de oluşturulan komisyonun ismi ne olursa olsun, yaptığı işin anayasal bir zemini bulunmamaktadır. Bu nedenle bu komisyonun yürüttüğü faaliyetlerin, hukuken geçerli ve meşru kabul edilmesi mümkün değildir.
Bir ülkede anayasa yapım süreci, meşruiyeti halktan alır; o meşruiyetin sınırlarını da yürürlükteki anayasa belirler. Bu sınırlar aşıldığında, yapılmak istenen
şey anayasa değil, bir siyasal tasarıdan ibaret olur.
Yorumlar kapalı.