16 Nisan 2017, Türkiye’nin demokrasi tarihine utanç verici bir leke olarak kazındı. Parlamenter sistemi terk edip başkanlık sistemine geçişi öngören anayasa referandumu, bir oylamadan çok, ülkenin demokratik ruhunun sınavıydı. Resmî sonuçlar—%51,41 “Evet”e karşı %48,59 “Hayır”, sadece 1,37 milyon oy farkıyla—hukuksuzluk bataklığında ilan edildi. Bu sonuçlar meşru mu? Hayır, apaçık usulsüzlüklerle çalındı. Daha kötüsü, muhalefetin bu skandala sessiz kalması ve halkın yeterince harekete geçmemesi, demokrasiye art arda darbeler vurdu.
YSK’nın Sorumlulukları
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), seçimlerin güvenilirliğini korumak yerine, bu güveni yerle bir etti. 560 sayılı kararıyla, oylama devam ederken mühürsüz oy pusulalarını ve zarfları geçerli saydı. Bu, 298 sayılı Kanun’un “mühürsüz oylar geçersizdir” hükmüne aykırıydı. Tahmini 2,5 milyon mühürsüz oy—sonucu değiştirecek büyüklükte—hukuka aykırı şekilde meşrulaştırıldı. 2014’te mühürsüz oylar geçersiz sayılırken, 2017’de neden bu u-dönüşü? Cevap net: siyasi çıkarlar. AGİT’in raporu, YSK’nın kararını yasa dışı ilan etti ve seçimin güvenilirliğini zedelediğini vurguladı. Sosyal medyada mühürsüz oyların sonradan mühürlendiği videolar, sandık doldurma iddiaları ve oy sayım tutarsızlıkları ortalığı karıştırdı. Anadolu Ajansı’nın şüpheli erken sonuçları ve AGİT’in raporladığı eşitsiz propaganda ile medya baskısı, referandumun adil olmadığını kanıtladı.
Recep Tayyip Erdoğan’ın diploma skandalı
Recep Tayyip Erdoğan’ın diploması skandalı da cabası. Anayasa’nın 101. maddesi, cumhurbaşkanı adaylarının yükseköğrenim mezunu olmasını şart koşar. Ancak 2014’te Erdoğan’ın diplomasının aslı görülmeden noter tarafından “aslı gibidir” onayı yapıldı. Türkiye Noterler Birliği, bu hatayı yapan notere disiplin cezası verdi. Eski YÖK Başkanı Yusuf Ziya Özcan, “Diploma bulamadım” diyerek YSK’nın denetim eksikliğini ifşa etti. Bu, referandumun meşruiyetini gölgeliyor.
Referandum İptali için Hukuki dayanaklar
Anayasa Mahkemesi’nin 1999 CHP kurultay kararı (E.1998/1, K.1999/25), usulsüzlüklerin sonucu etkilediği seçimlerin iptalini emrediyor. Anayasa’nın 2, 10, 67 ve 79. maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Ek Protokol 1, Madde 3’ü, özgür ve adil seçimleri garanti altına alıyor. YSK’nın hukuksuz kararları bu ilkeleri çiğnedi. Asliye Hukuk Mahkemeleri, bu kararları denetleyebilir; CHP kararı emsal. Zaman aşımı yok, çünkü demokrasiye zarar sürüyor.
Referandum iptali için Deliller
YSK’nın 560 sayılı kararı – https://www.anayasa.gen.tr/muhursuz.html
AGİT Raporu – https://www.osce.org/files/f/documents/7/4/331101.pdf
Muhalefet Tutanakları
- CHP itiraz tutanağı analizi (görsel: Tutanak ekran görüntüleri): YSK – 2017 Referandum Arşivi (Tutanak görüntüleme linki).
- Haber videosu (CHP/HDP itirazları): BBC Türkçe – Muhalefet itiraz videosu (İtiraz süreci videosu).
- Görsel: CHP rapor PDF (tutanak örnekleri): CHP Merkez Yönetim Kurulu Raporu (Rapor sayfaları görselleri).
Sosyal medya ve haber kaynaklarından video ve tanık beyanları
Uluslararası raporlar (örneğin, seçim adli analizleri)
- OSCE/AGİT Final Raporu PDF (görsel: Analiz grafikleri): OSCE – Final Report (Seçim adli analiz sayfaları).
- Video: AGİT raporu basın açıklaması: OSCE Press Release Video (2017 referandum raporu videosu embed).
- Görsel: Human Rights Watch raporu (analiz görselleri): HRW – Türkiye Referandum Raporu (İnfografik ve rapor görselleri).
- Video: Seçim adli analiz (uluslararası): BBC – AGİT ve uluslararası rapor özeti videosu (Rapor eleştirileri).
Anayasa Mahkemesi’nin CHP kurultay iptal kararı (E.1998/1, K.1999/25)
- Karar tam metni PDF (görsel: Karar sayfaları): Anayasa.gen.tr – AYM Kararları Listesi (E.1998/1 K.1999/25 linki, PDF görüntülenebilir).
- Haber videosu (karar tartışması): Diken – CHP Kurultay Davası Videosu (Karar emsal videosu).
- Görsel: AYM resmi sitesi (karar ekran görüntüsü): Anayasa Mahkemesi Kararlar (Arama ile erişim, görsel PDF).
Türkiye Noterler Birliği’nin İstanbul 15. Noteri’ne verdiği disiplin cezası kararı
- Karar haberi: Independent Türkçe – Noterler Birliği Cezası
- Haber disiplin cezası tartışması: OdaTV – Erdoğan Diploma Cezası
- TNB resmi portal (karar arşivi): Türkiye Noterler Birliği (Disiplin kararları görüntülenebilir).
Eski YÖK Başkanı Prof. Dr. Yusuf Ziya Özcan’ın diploma bulunamadığına dair açıklaması (KRT TV, İnan Demirel’e verdiği beyan)
Erdoğan’ın Diplomasını Bulamadım! Yusuf Ziya Özcan
- Görsel: Sosyal medya paylaşımı (Özcan tweet’i ekran görüntüsü): BirGün – Özcan Açıklaması (Görsel tweet).
Peki, muhalefet nerede?
Bu utanç verici usulsüzlükler karşısında ana muhalefet ve diğer partiler neden hukuki mücadele başlatmadı? YSK’nın kararlarına sessiz kalmak, hukuksuzluğa ortak olmaktır. CHP, 1999’da kendi kurultayını iptal ettirecek cesareti göstermişken, 2017’de neden suskun? Yenilik Partisi dışında, diğer partiler neden mahkemeye gitmedi? Milyonlarca “Hayır” oyu verenin iradesine bu pasiflik ihanet değil mi? Demokrasi, nutuklarla değil, eylemle savunulur. Muhalefetin bu vurdumduymazlığı, referandumun çalınmasına göz yummaktan farksız.
Halk olarak ne yapmalıyız?
Sessiz kalmak, suça ortak olmaktır. Öncelikle, bu usulsüzlükleri yüksek sesle tartışmalıyız; sosyal medyada, mahallede, her yerde. Sivil toplum kuruluşları aracılığıyla hukuki süreçlere destek vermeli, imza kampanyaları ve barışçıl protestolarla sesimizi duyurmalıyız. Bağımsız medya platformlarını destekleyerek gerçeklerin yayılmasını sağlamalıyız. En önemlisi, sandıkta irademizi korumak için seçim süreçlerinde aktif rol almalıyız—gözlemci olarak, denetçi olarak. Demokrasi, ancak halk sahip çıkarsa yaşar.
Bu, sadece 2017 ile ilgili değil; Türkiye’nin hukuk devleti olup olmayacağının sınavı. Referandum, ülkeyi dönüştüren bir güç yoğunlaşması getirdi. Usulsüzlükleri görmezden gelmek, demokrasiye sırt çevirmektir. Mahkemeler bu yanlışı düzeltebilir, ama muhalefet ve halk hareket etmezse bu leke kalıcı olacak. Türkiye’nin geleceği, bizim cesaretimize ve kararlılığımıza bağlı.
Yorumlar kapalı.