Uşak’ta Barajlar Kurudu: 256 Bin Kişi Susuz Kalacak

Uşak’ta içme suyu krizi derinleşiyor. Şehre su sağlayan barajlardaki su tamamen tükendi. Yetkililer, şehir genelinde suların kesileceğini, kuyu suyunun ise yalnızca 16.00–22.00 saatleri arasında verileceğini açıkladı. Şehirdeki 256 bin kişi, yaz ortasında susuz kalma riskiyle karşı karşıya.

Su Kaynaklarının Tahribi: Altın Madeni Etkisi

Krizin en önemli nedenlerinden biri, Uşak’taki Kışladağ Altın Madeni. Kanadalı Eldorado Gold firmasının Türkiye’deki kuruluşu olan TÜPRAG Madencilik tarafından işletilen madende, şirketin kendi raporlarına göre:

Kuyulardan yıllık 1,13 milyon m³ su çekiliyor,
Madencilik süreçlerinde ise toplam 32 milyon m³ su kullanılıyor.

Buna karşılık, Uşak kent merkezinin yıllık su tüketimi 11,9 milyon m³. En asgari tahminle dahi madene sağlanan su, kentin yıllık tüketiminin yaklaşık yüzde 10’una eşit. Uzmanlar, bu durumun barajların hızla kurumasına ve yeraltı su seviyesinin ciddi şekilde düşmesine yol açtığını belirtiyor.

Devletin Kazancı ve Halkın Bedeli

Kışladağ Altın Madeni 2006’dan bu yana toplam 80 ton altın üretti. Maden kanununa göre devletin alacağı maden hakkı yüzde 3–8 arasında değişiyor. Yüzde 8 üzerinden hesaplandığında:

Devletin kazancı yaklaşık 6,4 ton altın,
Güncel değerle 28,16 milyar TL.
19 yılda yıllık ortalama kazanç 1,5 milyar TL (37 milyon dolar).

Uzmanlar, yıllık 37 milyon dolarlık kazanç için 250 bin nüfuslu şehir ve 375 bin nüfuslu ilin su kaynaklarının yok edilmesinin kabul edilemez olduğunu vurguluyor. Ayrıca madencilik şirketlerinin, devlet hakkını vergiden düşebilmesi ve entegre tesis kurmaları hâlinde devlet hakkının yüzde 75’inden vazgeçmesi, halkın kaybını daha da artırıyor.

Sanayi ve Yeraltı Suları: Coca-Cola Örneği

Su krizinin bir diğer boyutu, sanayi kullanımı. Çorlu’daki Coca-Cola fabrikası, yeraltı sularını kullanarak ticari ürünler üretiyor ve yan ürün olarak Sultan Suyu satıyor. Uzmanlar, bu uygulamanın yerel su kaynaklarını tükettiğini ve halkın içme suyuna erişimini daha da zorlaştırdığını belirtiyor.

Tarihsel ve Hukuki Bağlam

Türkiye Cumhuriyeti, Lozan Antlaşması ile birlikte yabancılara verilen tüm imtiyazları kaldırmış, kapitülasyonları yırtıp atmıştı. Bugün, bazı yabancı şirketler ve entegre madencilik tesisleri aracılığıyla yerel kaynakların talan edilmesi, uzmanlara göre ülkenin doğal kaynak yönetiminde ciddi sorunlar yaratıyor.

Not ve Uyarılar

Uşak’ta yaşanan su krizi, sadece barajların kuruması değil; şehirdeki yaşam kaynaklarının, yeraltı sularının ve halkın geleceğinin tehdit altında olduğunu gösteriyor. Uzmanlar ve sivil toplum temsilcileri, maden faaliyetlerinin sıkı denetimden geçirilmesini ve halkın su hakkının korunmasını talep ediyor.

Sayısal Özet:

Uşak kent merkezi nüfusu: 256 bin
Uşak ili nüfusu: 375 bin
Madencilik su kullanımı: 32 milyon m³ / yıl
Kent su kullanımı: 11,9 milyon m³ / yıl
Devletin madenden kazancı (2006–2025): 28,16 milyar TL
Sonuç Su kesintisi: Şehir genelinde baraj suyu tükendi, kuyu suyu 16.00–22.00 arasında verilecek.

Su Tüketimi Karşılaştırması

Kaynak / Kullanım	Yıllık Su Tüketimi (m³)	Açıklama
Uşak kent merkezi	11.900.000	256.000 nüfuslu şehir
TÜPRAG Kışladağ Madeni – Kuyular	1.130.000	Yıllık kuyu suyu çekimi
TÜPRAG Kışladağ Madeni – Toplam proses	32.000.000	Madencilik süreçleri (rapor edilen)
TÜPRAG su kullanımının şehir tüketimine oranı	%10 (minimum)	Kentin yıllık tüketiminin yaklaşık %10’u

Not: Bu tablo, madenin minimum su kullanımına göre hesaplanmıştır. Gerçek kullanım barajlara daha fazla yük bindirmektedir.

Altın Madeni ve Devletin Kazancı

Parametre	Değer
Üretilen altın (2006–2025)	80 ton
Devlet hakkı (varsayılan %8)	6,4 ton
Güncel değeri	28,16 milyar TL
Yıllık ortalama kazanç	1,5 milyar TL (37 milyon $)
19 yılda toplam kazanç	28 milyar TL

Analiz: 37 milyon $ yıllık kazanç için, 256 bin nüfuslu şehir ve 375 bin nüfuslu ilin su kaynaklarının yok edilmesi, halkın yaşam hakkını doğrudan tehdit ediyor.

#Uşak #SuKrizi #TÜPRAG #EldoradoGold #Çevre #MadenFaaliyetleri #HalkınHakkı

Kaynak
 Sayıştay Raporu (Görsel-3): Uşak kent merkezinin yıllık içme suyu tüketimi (11,9 milyon m³).
 TÜPRAG Madencilik Su Yönetimi Raporu (Görsel-1 ve Görsel-2): Kışladağ Altın Madeni’nin kuyu ve proses su kullanımı verileri (1,13 milyon m³ kuyu suyu, 32 milyon m³ toplam proses suyu).
 Maden Kanunu: Devlet hakkı oranı (%3–8 arası) ve entegre tesislerde sağlanan muafiyetler.
 Açık kaynak haber ve şirket beyanları: Kışladağ Altın Madeni’nin 2006’dan bu yana toplam 80 ton altın üretimi bilgisi.
 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK): Uşak ili ve kent merkezi nüfus verileri (2020–2022).